Wycieczka do Radzynia Chełmińskiego - zamku z "Pana Samochodzika" i nie tylko...

Zamek w Radzyniu Chełmińskim to z pewnością obok Malborka najbardziej znany zamek krzyżacki w Polsce. Przyczyną tej popularności był (a może jest nadal?) pięcioodcinkowy serial Pan Samochodzik i templariusze z 1972 r. ze Stanisławem Mikulskim w roli tytułowej. Jego akcję umieszczono między innymi na tle monumentalnych ruin radzyńskiej warowni. Trzeba przyznać, że jakkolwiek obiekt ten zachował się do naszych czasów w mocno okrojonym stanie, to jednak to, co z niego pozostało, robiło na grupie naszych gimnazjalistów oszałamiające wrażenie. Potężna ceglana ściana przepruta szczelinami wysokich gotyckich okien, ujęta po bokach w dwie smukłe wieżyczki jak w nawiasy, całość dodatkowo wyniesiona do góry przez umieszczenie na wysokiej platformie ziemnej - obok takiego widoku nie przeszliśmy obojętnie. Dodatkowym atutem zamku był fakt, że mogliśmy wejść na ganek strzelniczy na koronie murów, a nawet na szczyt jednej z wież. 

Ruiny usytuowane na niewielkim wzniesieniu najpiękniej naszym zdaniem wyglądały od strony miasta. Trudno nam było sobie wyobrazić, że niegdyś zamek niemalże obmywały wody Jeziora Zamkowego, podnosząc jego walory obronne.
To, że młodzież naszego gimnazjum mogła doświadczyć tych niesamowitych wrażeń, w dużej mierze zawdzięczać można p. Annie Połońskiej, która przygotowała przy współpracy p. Anną Nowak i p. Marcinem Budzyńskim wycieczkę regionalną: „Szlakiem Zamków Krzyżackich”, w ramach projektu „Aktywny  w szkole – twórczy w życiu”.

Z Radzynia Chełmińskiego udaliśmy się autokarem w stronę Golubia – Dobrzynia, gdzie znajduje się kolejny zamek. Zwiedzanie zaczęliśmy oczywiście od przejścia przez bramę, którą niegdyś przejeżdżali konno rycerze. Zaraz za bramą znajdował się dziedziniec, który na wysokości pierwszego piętra otoczony był ze wszystkich czterech stron krużgankiem.
Z dziedzińca zeszliśmy w zamkowe piwnice, które dawniej służyły jako spiżarnie, a wąskie okienka w piwnicach przypominały o tym, że zamek pełnił funkcję twierdzy obronnej. W podziemiach wysokiego zamku znajdował się dawniej loch głodowy, który wbrew swojej nazwie nie był miejscem śmierci głodowej więźniów. Przetrzymywano tam jeńców do wykupienia przez rodzinę. Mogliśmy obejrzeć ten loch patrząc przez okrągły otwór, którym niegdyś spuszczano więźniów. Na piętrze zwiedziliśmy refektarz, gdzie dawniej rycerze urządzali uczty, przyjęcia, a także jadali tam posiłki.

Ruiny jednego z najpotężniejszych zamków krzyżackich, wzniesionego w pierwszej połowie XIV wieku, mogliśmy zobaczyć w Brodnicy – to ostatni punkt naszej regionalnej wycieczki. W średniowieczu ziemie na których położona jest obecnie Brodnica wchodziły w skład ziemi chełmińskiej i należały do dzielnicy mazowieckiej choć etnicznie bardziej związane były z Kujawami. Położenie to w obrębie polsko-pruskiego pogranicza sprzyjało powstawaniu ufortyfikowanych grodów. I tak pierwszy ufortyfikowany gród nad Drwęcą powstał prawdopodobnie jeszcze w XII wieku i pełnił funkcję wysuniętej strażnicy książąt mazowieckich. W 1222 roku książę Konrad Mazowiecki za podjęcie akcji misyjnej na Mazowszu nadał dobra w zachodniej części ziemi chełmińskiej pruskiemu biskupowi Chrystianowi. Akcja misyjna wywołała liczne odwety ze strony pogańskich plemion pruskich. W celu ochrony tych ziemi przed Prusami Konrad Mazowiecki w 1230 roku sprowadził i osadził na ziemi chełmińskiej Krzyżaków. Zamek krzyżacki, który mieliśmy okazję zwiedzić, był wzniesiony w dwóch etapach w latach 1305-1339 zbudowany z cegły na planie zbliżonym do kwadratu z budynkami wokół dziedzińca i wysoką wieżą (54 m), którą oczywiście udało nam się zdobyć. Całość otoczona była fosą i zewnętrznymi murami, połączona zwodzonym mostem z przedzamczem.

Myślę, że sobotni czas w zamkach krzyżackich był dobrą okazją do oderwania się od codzienności,  a także poszerzył wiedzę historyczną uczestników. Sama wycieczka przyczyniła się do integracji uczestników, pozwoliła na lepsze wzajemne  poznanie  i aktywne spędzenie czasu. Uczestnicy powrócili do domów bogatsi o doznania duchowe i wspomnienia piękna Ziemi Chełmińskiej.

 Przygotował - p. Marcin Budzyński