Ewaluacja w oświacie - ocena przydatności i skuteczności podejmowanych działań dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych w odniesieniu do założonych celów, służącą doskonaleniu tych działań (Rozporządzenie MENiS z 23 kwietnia 2004). W nowszym Rozporządzeniu MEN (z 7 października 2009) definicja ogólniejsza: Ewaluacja - praktyczne badanie oceniające przeprowadzane w szkole lub placówce.
Ewaluacja zewnętrzna obejmuje zbieranie i analizowanie informacji określonych jako wymagania do spełniania, które są ujęte w czterech obszarach. Uzyskane wyniki i wnioski będą podstawą do ustalenia przez organ sprawujący nadzór pedagogiczny poziomu spełniania wymagań przez szkołę lub placówkę. Szczegółową procedurę ewaluacji zewnętrznej (całościowej lub problemowej) wraz z terminami oraz sposobem jej dokumentowania określa rozporządzenie MEN. Odsyłamy do Dziennika Ustaw Nr 168 z 2009 roku.
Szkoła może spełniać wymagania na pięciu poziomach:
- poziom E - oznaczający niski stopień wypełniania wymagań przez szkołę;
- poziom D - oznaczający podstawowy stopień wypełniania wymagań przez szkołę;
- poziom C - oznaczający średni stopień wypełniania wymagań przez szkołę;
- poziom B - oznaczający wysoki stopień wypełniania wymagań przez szkołę;
- poziom A - oznaczający bardzo wysoki stopien wypełniania wymagań przez szkołę.
Etapy procesu ewaluacji
- Określenie tematu ewaluacji – co będzie podlegało ewaluacji?
- Postawienie pytań kluczowych – pytań, na które szukamy odpowiedzi
- Sformułowanie kryteriów wartościowania i obowiązujących w organizacji standardów
- Ustalenie jakie zagadnienia należy przeanalizować w celu udzielenia odpowiedzi na pytania ewaluacyjne
- Zidentyfikowanie źródeł potrzebnych informacji – np. dobór próby przy badaniu ankietowym, gdzie znaleźć konieczne dokumenty itp.
- Wybranie metod pracy – badanie ankietowe, wywiady, obserwacja, analiza dokumentów…
- Opracowanie narzędzi – formularze ankiet, wytyczne do wywiadów…
- Przygotowanie harmonogramu ewaluacji oraz narzędzia monitoringu (sprawdzenie czy otrzymujemy potrzebne informacje)
Sposoby zbierania informacji:
- ankieta
- wywiad
- obserwacja
- analiza dokumentów
Po zakończeniiu ewaluacji przygotowywany jest przez ewaluatorów raport o jej przebiegu.
Jest źródłem informacji na temat badanej placówki. Określa poziom spełniania wymagań stawianych szkołom przez państwo (więcej o wymaganiach – czytaj tu). Tworzy opis pozwalający rodzicom, uczniom, nauczycielom i wszystkim zainteresowanym dowiedzieć się, jak wartościowe są działania podejmowane w szkole. Czy uczniowie czują się w niej bezpiecznie, czy nauczyciele stwarzają im warunki do rozwoju na miarę ich możliwości, czy szkoła inspiruje do aktywności, czy ocenia sprawiedliwie i w sposób sprzyjający uczeniu się, jaką ma koncepcję działania.
Raporty zawierają wyniki badań ankietowych i rozmów, jakie wizytatorzy przeprowadzają z nauczycielami, uczniami, rodzicami czy przedstawicielami instytucji współpracujących ze szkołą, ale też zapisy z ich własnych obserwacji podczas lekcji i przerw. Dla każdego z wymagań opisanych w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej wizytatorzy sporządzają osobny komentarz. Określa on nie tylko poziom, na jakim w badanej szkole realizowane jest dane wymaganie (od A - bardzo wysoki do E - niski), zawiera także konkretne przykłady. Każdy zainteresowany dowie się więc z raportu, jakie szkoła proponuje indywidualne programy nauczania, zajęcia pozalekcyjne czy wyrównawcze, a nawet jakie są formy prowadzenia lekcji wf. Znajdzie listę akcji społecznych, inicjatyw artystycznych czy rozgrywek sportowych, w których uczestniczą uczniowie. Sprawdzi, jakim sprzętem dysponuje szkoła, o której zaczynają się lekcje, czy jest monitoring, czy jest problem z palaczami. Dowie się wreszcie, ile procent nauczycieli w danej placówce to tacy, „na których lekcje idzie się z przyjemnością”, a ilu „lekcji nie chce się słuchać, bo są nudne” (cytaty z raportu z ewaluacji jednego z krakowskich liceów ogólnokształcących).
Raport z ewaluacji pomaga rodzicom jeszcze lepiej poznać szkołę, do której chodzi ich dziecko – bądź podjąć decyzję, w jakiej placówce powinno kontynuować edukację. Jest pomocny nauczycielom i dyrekcji w planowaniu rozwoju szkoły. Organom prowadzącym i władzom oświatowym służy do prowadzenia efektywnej polityki oświatowej. Aby przeczytać raport należy wyszukać interesująca nas placówkę/szkołę za pomocą wyszukiwarki.